Je overweegt om je productassortiment uit te breiden met Ethanol. Een alcohol die geschikt is voor allerlei toepassingen: reiniging, desinfectie, als brandstof of oplosmiddel, voor vorstbescherming en voor industrieel gebruik. Maar als er één ding duidelijk is geworden in de orientatie op dit product, dan is het wel dat er veel vragen zijn rondom ethanol. Vragen die jij als inkoper zelf hebt, maar die jouw klanten op den duur ook aan jou zullen gaan stellen. Want hoe zit het met de denaturering van dit product? Waarom is het ethanol 96 en geen 100 procent? En wat is nou precies het verschil met isopropanol of bioethanol? Als in- of verkoper moet je het antwoord paraat hebben. In dit blogartikel hebben we daarom alles wat je moet weten over ethanol en IPA nog eens op een rijtje gezet.
Ethanol vs isopropanol en ethanol vs methanol
Ethanol valt onder de alcoholen, een stofklasse in de chemie. Er zijn allerlei soorten alcoholen maar als in- of verkoper van chemische vloeistoffen zul je vooral met methanol, ethanol en isopropanol (ook wel isopropylalcohol, 2-propanol of IPA genoemd) in aanraking komen. Maar wat is nou precies het verschil tussen deze alcoholen? Elk type heeft zijn eigen kenmerken:
Methanol
Methanol is veruit de goedkoopste alcohol maar is tevens giftig. Dit betekent dat de stof gevaarlijk is voor mensen en dat je dus veel voorzorgsmaatregelen moet nemen op het gebied van ARBO om te voorkomen dat mensen ziek worden van het product. Om die reden is er op dit moment op Europees niveau een verbod in de maak voor het gebruik van methanol in een aantal toepassingen. Het is dus slimmer om te kiezen voor een veiliger alternatief.
Ethanol
Ethanol is de meest bekende alcohol omdat dit de stof is die in bijvoorbeeld bier en wijn zit. Je ziet in de praktijk daarom vaak dat alcohol als synoniem voor ethanol gebruikt wordt. Van oudsher wordt er veel belasting geheven op ethanol in dranken in de vorm van accijns. De accijns voor alcohol 96% is in 2018 vastgesteld op €16,19 per liter. Voor technische toepassingen geldt deze belasting niet, mits het product, door middel van een aantal toevoegingen, ongeschikt is gemaakt voor consumptie. Dit wordt ook wel denatureren genoemd. De toevoegingen moeten bovendien wettelijk vastgelegd zijn. Ethanol wordt veelal gebruikt vanwege de minder scherpe geur en omdat het van oorsprong een bio-alcohol is.
Ketonatus
Deze toevoeging aan ethanol vindt zijn oorsprong in de drogisterij branche. In het woord Ketonatus zit ‘keton’, wat verwijst naar de denaturatie met onder andere MEK (Methyl Ethyl Keton). Uitdaging hierbij is dat de MEK een uitgesproken geur heeft die als onprettig kan worden ervaren. Vaak wordt die geur geneutraliseerd door toevoeging van een etherische olie.
Isopropylalcohol (IPA) en BIO-IPA
IPA is geen roesmiddel, wordt dus niet gebruikt voor consumptie en heeft daarom als voordeel dat er niet gedenatureerd hoeft te worden. Daarnaast is het product niet giftig en is het niet als carcinogeen verklaard door de Nederlandse overheid. Het heeft wel een vrij scherpe geur die, afhankelijk van de toepassing, onaangenaam kan zijn voor de gebruiker. IPA is ook als brandbare stof geclassificeerd en dat heeft gevolgen voor de opslag, het vervoer en het gebruik van de producten. Op dit moment wordt IPA nog gemaakt uit aardolie en is er geen bio-IPA verkrijgbaar in commerciële hoeveelheden. Er zijn wel procesontwikkelingen gaande waardoor dit in de toekomst kan veranderen.
Hoe wordt ethanol gedenatureerd?
In het verleden had elk Europees land zijn eigen denaturanten, wat in- en export erg lastig maakte. Maakte je een fout, dan was de naheffing op accijns zo hoog dat je er aan failliet kon gaan. Inmiddels kennen we binnen de Europese Unie wetgeving die de regels voor denaturatie gelijk trekt voor alle landen. In dit systeem wordt onderscheid gemaakt tussen volledig gedenatureerde alcohol en gedeeltelijk gedenatureerde alcohol. In augustus 2017 is een gemeenschappelijke denatureringsprocedure vastgesteld die in de hele EU kan worden toegepast. Het voordeel van volledige denaturatie met deze zogenaamde Eurodenaturant is dat de alcohol vrij verhandelbaar en volledig vrijgesteld van accijns is in de hele EU. Voor de Eurodenaturant wordt gebruik gemaakt van Isopropylalcohol (IPA), Methylethylketon (MEK) of Denatoniumbenzoaat (Bitrex).
In sommige gevallen wordt gekozen voor gedeeltelijke denaturatie, bijvoorbeeld omdat de sterke geur van de denaturant niet wenselijk is. Gedeeltelijk gedenatureerde ethanol is vrij verhandelbaar in het land van herkomst maar niet vrij exporteerbaar binnen de EU. Mengsels waar deze ethanol in voorkomt zijn vaak wel weer vrij verhandelbaar.
Ethanol vs bioethanol
Het verschil tussen ethanol en bio-ethanol zit hem in de productiemethode. Bio-ethanol wordt vervaardigd uit plantaardige producten, terwijl synthetische ethanol wordt gemaakt van aardolie. Daarnaast zijn er verschillen in kwaliteit. Met name bij bio-ethanol is er sprake van kleine hoeveelheden bijproducten. Deze bijproducten hebben een sterk effect op de geur van het product. Ook zijn er een aantal bijproducten die gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. In veel gevallen is dat natuurlijk niet wenselijk. Over het algemeen geldt; hoe beter de kwaliteit ethanol, hoe minder bijproducten.
Geregenereerde vs zuivere ethanol
Bij een aantal productieprocessen wordt ethanol als oplosmiddel gebruikt. Deze ethanol is na gebruik vervuild en wordt na een reinigingsproces als geregenereerd product op de markt gebracht. Dit reinigingsproces komt nogal nauw, waardoor de uiteindelijke kwaliteit van de ethanol wisselend is. Hierdoor is het product beperkt toepasbaar. Hetzelfde geldt voor geregenereerde IPA. Vraag bij je leverancier of je te maken hebt met een regeneraat zodat je de kwaliteitsrisico’s van te voren in kunt schatten.
Ethanolbrandstof
Ethanol wordt ook gebruikt als bijmengsel in brandstoffen als benzine. Geur speelt hierbij geen rol, maar het watergehalte in ethanol is daarentegen wel van groot belang. Een ethanol-water oplossing heeft een natuurlijk evenwicht bij 96% ethanol en 4% water. Bij een hogere concentratie ethanol zal de vloeistof water uit de lucht aantrekken om weer terug te komen op het natuurlijke evenwicht. Ethanol die gebruikt wordt voor het bijmengen van benzine heeft altijd een concentratie van 99% of meer. Je zult dus voorzorgsmaatregelen moeten treffen om te zorgen dat deze concentratie behouden blijft. Het watergehalte is dan ook veruit de belangrijkste kwaliteitsparameter voor het toepassen van ethanol als brandstof.
Toepassingen van Ethanol en IPA
Tot zover het technische verhaal. Jij en klant willen niet alleen weten over de herkomst van ethanol, maar ook over de mogelijke toepassingen. Hoewel ethanol vooral bekend is als oplosmiddel, kan het nog voor veel meer dingen gebruikt worden. Hieronder vind je alle informatie per toepassing, zodat je jouw klant uitgebreid kunt adviseren over de mogelijkheden.
Desinfectie
Als we het hebben over desinfectiemiddelen dan hebben we het over producten die harde oppervlakken, materialen, uitrusting en meubilair vrijmaken van bijvoorbeeld virussen, bacteriën of algen. De claim ‘desinfecterend’ mag je niet zomaar voeren. Hiervoor moet het product geregistreerd en toegelaten zijn bij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Het product wordt beoordeeld op snelle en effectieve werking enerzijds, en op prettig en veilig gebruik anderzijds. Een bekende geregistreerde desinfectant die deze balans heel aardig weet te vinden, is ethanol 80% met 5% IPA. Check bij de inkoop van desinfectant of de registratie bij het Ctgb geregeld is. Zo voorkom je dat je geconfronteerd wordt met terughaalacties, geïnitieerd door de controledienst van de overheid.
Reiniging en ontvetten
Een goede reiniger en ontvetter laat weinig residu achter. Zowel ethanol als IPA zijn heel geschikt, al zal IPA minder snel verdampen en minder residu achterlaten. Voor het reinigen van glas wordt dan ook vaak ethanol gebruikt, terwijl IPA vaker wordt toegepast bij de productie van electronica. Let bij het kiezen van een goede reiniger of ontvetter op de volgende kwaliteitsindicatoren:
- Het opnemen van de vervuiling;
- Het niet aantasten van de ondergrond;
- Wat er achter blijft.
Het is soms even zoeken wat in een specifieke situatie de beste reiniger is. Je leverancier kan je hierbij helpen.
Vorstbescherming
Alcohol is een goed middel tegen vorst, omdat het als toevoeging aan water het vriespunt kan verlagen. Het water-alcohol mengsel verdampt relatief snel en dat is voordelig bij gebruik als ruitensproeierantivries. De snelle verdamping voorkomt namelijk dat het product een waas achterlaat op de autoruit. In de automotive branche wordt veelal gebruik gemaakt van ethanol omdat de geur relatief mild is, wat prettig is voor de eindgebruiker. Vanwege de eerder genoemde gezondheidsrisico’s, zien we tegenwoordig – gelukkig- steeds minder methanol in ruitensproeierproducten. Op dit moment werk de EU aan een algeheel verbod op deze toepassing van methanol.
Oplosmiddel
Het gebruik van alcohol als oplosmiddel is sterk afhankelijk van de op te lossen stof en de toepassing van het uiteindelijke mengsel. De oplossing van een geneesmiddel in de farmacie vraagt om een compleet ander product dan een reinigingsvloeistof. Per stof of toepassing moet gezocht worden naar een effectief oplosmiddel. Soms is die al voorhanden, soms komt er een ontwikkeltraject aan te pas.
Brandstof
Tot slot wordt ethanol ook gebruikt als brandstof. Er geldt een Europese bijmengnorm voor watervrije bio-ethanol in benzine. Bio-ethanol die geproduceerd wordt voor bijmenging in benzine is ongeschikt voor de andere toepassingen door het relatief hoge gehalte aan reststoffen. Daarnaast wordt ethanol gebruikt in bijvoorbeeld rechauds, sfeerhaarden en brandgelhaarden. (Brandgel is een ingedikte vorm van ethanol). IPA is niet geschikt voor deze toepassingen, omdat het gaat roeten.
Opslag en vervoer van ethanol en IPA
Een ethanol/IPA-water mengsel is al snel ontvlambaar beneden de 60C˚. Hierdoor wordt het mengsel geclassificeerd als brandbare stof. Dit heeft gevolgen voor het vervoer, de opslag en het werken met deze stof. Niet alleen voor jouw organisatie, maar ook voor je klant.
